[Hỏi] Phụ huynh nỗ lực thực hiện đem Đệ Tử Quy dạy trẻ nhỏ, có khi trẻ nhỏ không nghe lời, xin hỏi sử dụng Đệ Tử Quy như thế nào để giáo dục trẻ nhỏ? Cần nắm vững những tiêu chuẩn nào?
[Đáp] Phụ huynh nỗ lực thực hiện đem Đệ Tử Quy ra dạy trẻ nhỏ, đem ra dạy trẻ nhỏ, nếu như trong lòng của chúng ta thường nghĩ đến “Tôi làm chính là muốn làm cho nó xem”, vậy là quá tận lực rồi. Một là, bạn làm càng tận lực, đối phương càng cảm thấy lạ. Thí dụ có một người vợ học được rồi sau khi trở về nhà rất chăm chỉ, làm việc nhà được một tuần lễ, sau đó mỗi lần làm là nhìn thử xem chồng có nhìn mình không, chồng của mình có nhìn mình làm không? Kết quả cuối cùng là một tuần lễ trôi qua, chồng của cô ấy không làm gì, ngồi ở ghế xô-pha xem báo chí của anh ấy. Cuối cùng cô ấy làm một tuần lễ liền hết chịu đựng được, đem cái khăn lau trên tay, “hừ”, ném trúng tờ báo của chồng cô ấy, “Tôi làm được một tuần rồi anh đều không nhìn thấy sao? Người chồng rất có phong cách đem tờ báo để xuống, “Em xem thế mà nói là học Đệ Tử Quy cơ đấy, có tí mà không chịu được rồi?”
Văn hóa truyền thống là đạo pháp tự nhiên. Chúng ta có phải là xuất phát từ tâm mà nỗ lực thực hiện giáo huấn của Đệ Tử Quy hay không? Sách “Trung Dung” có câu “Chính kỷ nhi bất cầu ư nhân” (Chỉ yêu cầu bản thân đoan chánh mà không yêu cầu người khác), trước tiên đều yêu cầu chính mình, không yêu cầu chồng, không yêu cầu vợ, đều bắt đầu từ chính mình làm tốt. Mọi người làm được đều là xuất phát từ nội tâm của chúng ta, tự nhiên sẽ cảm động người bên cạnh mình. Tận lực không tốt. Chúng ta chưa có thật sự cảm thấy, “Tôi làm con cái của tôi chính là cần phải như vậy, làm người chính là cần phải như vậy!” xuất phát từ nội tâm sẽ làm được.
Có một người làm cha sau khi xem được rồi và nói: “Ồ! Nếu như tôi hiếu thuận, con trai của tôi liền có thể hiếu thuận tôi rồi”. Mục đích của anh ấy là gì? Mục đích của anh ấy, chẳng phải đã thức tỉnh bổn phận của người làm con rồi sao, anh ấy cảm thấy, ôi, tôi hiếu thuận được cha tôi, con trai của tôi mới biết hiếu thuận tôi. Tấm lòng đó gọi là gì vậy? Là công danh lợi lộc! Cho nên sau này trở về nhà, buổi sáng hôm đó liền nói với cha của anh ấy, “Cha ơi, con học Đệ Tử Quy, muốn cho con trai hiếu thuận con, trước tiên con cần phải hiếu thuận cha. Cho nên khi ra ngoài con trước tiên phải cúi chào với cha ” cha anh ấy nghĩ, ôi chao người sống 30, 40 tuổi này, cuối cùng có chút khai ngộ rồi. Đương nhiên cha mẹ đều phải rất yêu quý, chỉ cần chúng tôi có thể quay đầu lại, bọn họ đều rất vui. Anh ấy chân thật mang đến cho đứa con trai nhỏ của anh ấy, làm lễ cho ba của anh ấy xong rồi, “Xuất tất cáo, phản tất diện” (Đi cho hay, về cho biết). Làm lễ xong anh ấy chở con trai đi học, anh ấy phải đi làm. Đi chưa được vài bước, con trai liền dừng bước lại, nói với cha của cậu rằng : “Cha vừa cúi chào với ông nội, thì phải làm cho tôi xem chứ”. Con cái cảm nhận được hay không cảm nhận được việc làm của bạn là thật hay là giả? Tấm lòng hiếu thảo của bạn là xuất phát từ nội tâm, hay là có mục đích, cần phải thay đổi? Thật tâm mới có thể làm cảm động người khác! Có chứa mục đích thì không thật tâm rồi.
Hơn nữa mọi người phải tin tưởng câu nói này “Đãn hành hảo sự, mạc vấn tiền trình” ( Hãy làm những việc tốt lành, chớ không cần hỏi tiền đồ làm chi). Chỉ cần bạn thật tâm mà làm, con cái sớm muộn gì cũng thay đổi tốt. Bạn không cần phải 5 phút là xem đồng hồ 1 lần. Nấu cơm cũng giống như vậy, các vị trưởng bối các vị đều cần phải có kinh nghiệm nấu cơm. Cơm đó vẫn chưa chín, “Sao vẫn chưa chín” chưa được 2 phút là mở vung ra 1 lần, cuối cùng cơm này có thể nấu chín được hay không? Đương nhiên là nấu không chín rồi. Đúng vậy, cho nên học tập, “Việc học quan trọng nhất là công phu, trước tiên phải hạ tính nóng vội” . Thời gian đầu, cần phải hàng phục tâm nóng vội, tính nóng vộ ở đây có nghĩa là nóng lòng theo đuổi thành công. Có suy nghĩ yêu cầu người khác, tính nóng vội này liền đến. Cha mẹ bạn chưa học Đệ Tử Quy, bởi vì đời trước bọn họ thông qua thân giáo gia đạo truyền lại rất tự nhiên, chúng ta đã biến đổi ngầm trong học tập. Cho nên Đệ Tử Quy là phụ huynh làm, không phải yêu cầu con cái làm. Là cha mẹ, bề trên nỗ lực thực hiện Đệ Tử Quy tự nhiên thân giáo sẽ ảnh hưởng đến con cái, không phải yêu cầu con cái. Chúng ta yêu cầu họ, bản thân chúng ta không làm được, họ sẽ không phục.
Tôi thể hội việc này kỳ thực là gặp được hậu bối của Khổng Tử, cô ấy nói cho tôi mấy câu liền khắc sâu vào trong ký ức của tôi. Đây là một cô giáo, cô ấy vừa đọc Đệ Tử Quy, vừa tiếp xúc chưa bao lâu, vài thứ lễ bái mà thôi. Cô ấy nói cô ấy đọc Đệ Tử Quy một lần, đã cảm thấy rất thân thiết. Vì sao vậy? Đọc một câu, liền nhớ tới những cảnh tượng ở trong gia đình khi còn bé. Cô ấy đọc “Phụ mẫu hô, ứng vật hoãn” (Cha mẹ gọi, lập tức vâng), bố mẹ cô ấy, tất cả phụ huynh cũng đã làm như vậy. “Đông tắc ôn, hạ tắc thỉnh” (Lạnh làm ấm, nóng làm mát), ”Triều khởi tảo, dạ miên trì” (Thức dậy sớm, tối ngủ trễ), “Trí quán phục, hữu định vị” (Mũ quần áo, đặt cố định), “Phạm thị nhân, giai tu ái” (Phàm là người, đều phải thương), các cô gái họ Khổng đều phải làm như thế. Cho nên tuy là cô ấy đọc Đệ Tử Quy lần đầu, nhưng trên thực tế trong lòng của cô ấy những tấm gương này đều chiếu vào trong lòng của cô ấy.
Cho nên đầu tiên cha mẹ phải làm đầu tàu. Mà con cái không nghe lời, nói con cái thực sự không nghe lời đã nhiều năm rồi, hiện tại chúng ta dạy trẻ nhỏ, tuyệt đối không thể yêu cầu chúng ngày mai liền sửa đổi ngay, cái này không tự nhiên. “Đóng băng 3 thước…” bạn xem cái tâm nóng vội thường ngày của chúng ta lại khởi lên rồi. Bạn xem một người đến bác sĩ Đông y khám bệnh, đều hỏi bác sĩ việc ấy, “Người có thể lấy 3 thang thuốc đem trị khỏi bệnh của tôi không?” giả như vị bác sĩ này nói có thể, bạn tin lời họ nói không? Đúng rồi, cho nên giáo dục là trăm năm trồng người, chúng ta trồng được tính nhẫn nại!
Sự nghiệp giáo dục có 3 trọng tâm đó chính là: môi trường giáo dục, thân giáo, ngôn giáo. Chúng ta xem môi trường giáo dục. Việc thể hội ở đây, chúng ta không hiểu rất rõ con người họ đang làm gì, đều không biết nói chuyện. Có ai nói cho họ biết không thể nói chuyện hay không? Không có. Nhưng vì sao họ không nói chuyện? Ở trong cái bầu không khí này họ cảm hóa được rồi, họ không nói. Cho nên hoàn cảnh vô hình trung ảnh hưởng đến con người. Hoàn cảnh đẩy một đứa trẻ triển khai Đệ Tử Quy, chúng rất tự nhiên trong việc nhường chỗ ngồi cho người khác. Chúng làm được làm rất tự nhiên, hòa hợp. Cho nên có một vị thầy giáo hút thuốc đã 10 mấy năm, kết quả có một lần lên lớp trong 5 ngày, thầy ấy một điếu cũng không hút. Sau đó thầy ấy đã bỏ thuốc. “Vốn dĩ trên thế giới còn có người không hút thuốc nhiều như vậy”. Sức mạnh của hoàn cảnh là đây.
Hiện tại chúng ta xem xem mỗi một câu trong Đệ Tử Quy đều là môi trường giáo dục. Gia đình của chúng ta, lớp học của chúng ta, có “Phụ mẫu hô, ứng vật hoãn “ (Cha mẹ gọi, trả lời ngay) hay không? Ở trong đơn vị làm việc của chúng ta hiệu trưởng gọi, trả lời ngay, lãnh đạo gọi, trả lời ngay hay không? Là không làm được, sau đó vẫn ở đó nói: “Đệ Tử Quy tốt đến vậy, Đệ Tử Quy tốt đến vậy!” Vậy mọi người xem rất không tán đồng. Có một trường học một học sinh để tóc nhuộm bị bắt, kết quả bắt trong một thời gian dài mà không thể thay đổi gì, tất cả thầy cô giáo mệt quá chừng, rồi ở đó nói: “Haizz…học sinh này thật khó nghe lời “. Trong đó có một vị thầy giáo ở đó thở dài, đột nhiên ngẩng đầu lên nhìn, ai chà, có quá nửa thầy cô giáo nhuộm tóc. Bạn nói không có hoàn cảnh đó, không cho các bạn học sinh nhuộm tóc, thầy cô giáo nhuộm tóc, bạn xem bạn dạy chúng thế nào?
Chúng ta dạy trẻ nhỏ coi trọng gọn gàng sạch sẽ, đồ vật phải đặt đúng chỗ. Vậy nhà của chúng ta có phải là “Trí quán phục, hữu định vị” (Mũ quần áo, đặt cố định), có phải là “Phòng thất thanh, tường bích tịnh, cơ án khiết, bút nghiên chánh” ( Phòng yên tịnh, tường vách sạch, bàn ngay ngắn, bút mực gọn) không? Các vị thầy cô giáo, phụ huynh, Đệ Tử Quy chính là gia đạo của ta. Môi trường giáo dục được hình thành, con cái của bạn không cần nói chúng cũng học được. “Văn dự khủng, văn quá hân, trực lương sĩ, tiệm tương cận “ (Khen thì sợ, chê thì vui, người đạo đức, đến thân cận), khi con cái chỉ ra vấn đề của chúng ta, chúng ta có vui vẻ hay không? Vẫn còn hiện ra vẻ mặt rất xấu. Vậy bạn xem vẻ mặt rất xấu, khi con cái đọc được câu này chúng có phục hay không? Chúng ta thường so đo tính toán cùng với anh em chị em, vậy bạn sao cùng con cái nói “Sự chư phụ, như sự phụ, sự chư huynh, như sự huynh” (Kính chú bác, như cha mẹ, anh em họ, như ruột thịt)? Cho nên Đệ Tử Quy là giáo dục đời sống, mỗi câu đều có thể biến thành nề nếp của gia đình cùng với nề nếp lớp học của chúng ta, cùng với bầu không khí xí nghiệp, văn hóa của xí nghiệp. Đây gọi là thật làm! Chỉ cần lời nói của chúng ta hoàn toàn tương ứng với kinh điển, sẽ cảm động lòng người vô cùng mạnh mẽ.
Thực sự mà nói, ở trong thế giới của người trưởng thành, mọi người sẽ không xem bạn nói gì, mọi người chỉ biết xem bạn làm gì, đều là đang quan sát bạn. Cho nên tôi ngay cả ăn cơm đều rất thận trọng, người khác thấy tôi có “Long hàm châu, phụng điểm đầu” (Rồng ngậm ngọc, phượng gật đầu) không, ăn cơm có lịch sự không, hay là ngốn nga ngốn nghiến. Ví dụ tôi ngốn nga ngốn nghiến bị họ thấy được, họ liền nói, ôi chao, thầy Thái nói không đi đôi với làm. Cho nên chúng ta làm thầy cô giáo có chỗ tốt, học sinh không thể không làm. Đây là việc tốt hay là việc xấu? Tốt, cảm tạ học sinh! Là áp lực hay là động lực, ở trong một niệm của chúng ta. Khi chúng ta đem 35 trẻ nhỏ, mỗi một người chăm chú nhìn tôi. Theo như lời nói của tôi, các bạn đều dán mắt nhìn tôi, tôi không cảm thấy áp lực, tôi cảm thấy đây là cơ hội rất tốt, là động lực, bởi vì chúng tôi hi vọng làm gương cho trẻ nhỏ. Cho nên đây là môi trường giáo dục, thân giáo, mỗi một câu chúng ta đều phải làm trước tiên.
Trở lại ngôn giáo. Vì nó là cuộc sống, cho nên rất có thể trẻ nhỏ trong cuộc sống gặp phải tình cảnh đó, chính là “Sự tuy tiểu, vật thiện vi” (Việc không hợp, chẳng nên làm), việc này trước tiên bạn cần tìm ai để trao đổi? Tìm cha mẹ trao đổi. “Bạn làm như vậy có thể không thỏa đáng”, làm cho họ đúng lúc xuất hiện tình trạng đó, bạn chỉ dẫn, họ ấn tượng rất sâu sắc, thì sẽ không biến thành lý thuyết suông, dài dòng. Cho nên những cơ hội nhỏ này có thể nắm giữ tốt. Chỉ cần chúng ta nắm giữ tốt thân giáo, ngôn giáo và môi trường giáo dục, mà ngôn giáo chính là nắm giữ hơn một phần cơ hội giáo dục, sau đó cũng tạo ra bầu không khí đoàn thể có nhiều trẻ nhỏ cùng tham gia học tập Đệ Tử Quy. “Dịch tử nhi giáo” (Đổi con cho nhau mà dạy dỗ) này rất tốt, xin cảm ơn.
